Κυνηγώντας την ευτυχία: Οι νέοι που γίνονται όλο και πιο δυστυχισμένοι, τα smartphones και η ψυχική υγεία

Για αρκετό χρονικό διάστημα, επικρατούσε η αντίληψη ότι η ευτυχία ακολουθεί μια καμπύλη σχήματος U. Συγκεκριμένα, θεωρούνταν ότι τα άτομα βιώνουν υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας στη νεότητα, μια μείωση της ικανοποίησης κατά τη μέση ηλικία, και στη συνέχεια μια εκ νέου αύξηση καθώς γερνούν.

Σύμφωνα με αυτήν την υπόθεση, πολλοί άνθρωποι διανύουν μια ανέμελη νεανική περίοδο, ακολουθούμενη από μια περίοδο αυξημένων προκλήσεων στη μέση ηλικία, και τελικά μια πιο ικανοποιητική τρίτη ηλικία. Οι ειδικοί θεωρούσαν ότι η ικανοποίηση από τη ζωή αυξάνεται με την πάροδο των ετών.

Ωστόσο, τα πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα φαίνεται να αμφισβητούν αυτό το μοντέλο, ή τουλάχιστον να υποδεικνύουν μια τάση μεταβολής του. Νέα μελέτη, που βασίζεται σε δεδομένα από έξι αγγλόφωνες χώρες, υποδεικνύει ότι οι νεότερες γενιές εμφανίζουν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα ευτυχίας συγκριτικά με τις προηγούμενες.

Η έρευνα, η οποία διεξήχθη υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και δημοσιεύθηκε από το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών (NBER) των Ηνωμένων Πολιτειών, αποκαλύπτει μια συνεχή πτωτική τάση στην ικανοποίηση από τη ζωή και τα επίπεδα ευτυχίας των νεαρών ενηλίκων κατά την τελευταία δεκαετία.

Με επικεφαλής την ψυχολόγο Jean Twenge από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο και τον οικονομολόγο David Blanchflower από το Πανεπιστήμιο Dartmouth, η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από 11 έρευνες που διεξήχθησαν σε Αυστραλία, Καναδά, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες. Επιπλέον, μελέτες από άλλες περιοχές του κόσμου φαίνεται να υποστηρίζουν τη γενικότερη ισχύ αυτών των αποτελεσμάτων.

Η Εξέλιξη της Ευτυχίας στις Νεότερες Γενιές

Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η εντεινόμενη κρίση ψυχικής υγείας των νέων σε έξι αγγλόφωνες χώρες ανατρέπει το παραδοσιακό υπόδειγμα ευτυχίας διαχρονικά.

«Η καμπύλη ευημερίας σε σχήμα U που είχε παρατηρηθεί σε αυτές τις χώρες φαίνεται να έχει εξαφανιστεί, αντικαθιστάμενη από μια κρίση στην ευημερία των νεότερων ατόμων», αναφέρει η μελέτη.

Αναλύοντας τις απαντήσεις των συμμετεχόντων, διαπιστώθηκε ότι η συνολική ικανοποίηση από τη ζωή και τα επίπεδα ευτυχίας έχουν μειωθεί αισθητά στους νέους κατά την τελευταία δεκαετία, με τη μείωση αυτή να είναι εντονότερη στις νεαρές γυναίκες.

   Αντίθετα, οι μεγαλύτεροι ενήλικες εξακολουθούν να βιώνουν αυξανόμενη ικανοποίηση από τη ζωή τους.

Αυτή η μεταβολή δημιουργεί ανησυχίες ότι οι νεότερες γενιές αντιμετωπίζουν άνευ προηγουμένου προκλήσεις σε έναν κόσμο μετά την πανδημία COVID-19, ιδίως λόγω της ταχείας ανάπτυξης της ψηφιακής τεχνολογίας και της αυξανόμενης οικονομικής αβεβαιότητας.

Οι Παράγοντες που Συμβάλλουν στη Μείωση της Ευτυχίας

Η μελέτη αναδεικνύει μια σαφή συσχέτιση μεταξύ της μειωμένης ευτυχίας και της αυξημένης χρήσης του διαδικτύου, ειδικά στην εποχή των smartphones και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι ερευνητές εντοπίζουν αυτό το στοιχείο ως τη σημαντικότερη διαφοροποίηση μεταξύ των σύγχρονων νεότερων γενεών και των προηγούμενων.

Ο David Blanchflower δήλωσε στο Al Jazeera ότι «το διαδίκτυο είναι ο κύριος υπεύθυνος αυτής της αλλαγής», υποστηρίζοντας ότι κανένας άλλος παράγοντας δεν εξηγεί τη μεταβολή με την ίδια ισχύ.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Pew Research το 2024, τρεις στους τέσσερις Αμερικανούς εφήβους δήλωσαν ότι αισθάνονται πιο ευτυχισμένοι ή «γαλήνιοι» όταν δεν χρησιμοποιούν τα smartphones τους. Παρόμοια ευρήματα προέκυψαν από έρευνα στη Βρετανία, όπου οι έφηβοι εμφανίστηκαν ως οι λιγότερο ευτυχισμένοι στην Ευρώπη, με τους ερευνητές να αποδίδουν το φαινόμενο στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουν καταγραφεί και σε άλλες περιοχές του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, όπου η αυξανόμενη πρόσβαση στο διαδίκτυο συνοδεύεται από μείωση των επιπέδων ευτυχίας στους νέους.

 

Οι Πολυπαραγοντικές Αιτίες της Κρίσης Ευτυχίας

Παρότι το διαδίκτυο αποτελεί βασικό παράγοντα, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η κρίση ευτυχίας των νέων δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στη χρήση των smartphones. Πρόσθετοι παράγοντες περιλαμβάνουν την οικονομική αβεβαιότητα, την εργασιακή επισφάλεια, τις κοινωνικές ανισότητες και τις πιέσεις που απορρέουν από την κλιματική κρίση.

Η UNICEF αναφέρει ότι το ποσοστό των 15χρονων που δήλωναν υψηλή ικανοποίηση από τη ζωή μειώθηκε από 74% το 2018 σε 69% το 2022, σε 23 χώρες με διαθέσιμα δεδομένα. Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη μεταβολή φαίνεται να διαδραματίζουν τα αυξανόμενα ποσοστά φτώχειας, καθώς περίπου 20 εκατομμύρια παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση -δηλαδή ένα στα τέσσερα- κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό.

Συμπεράσματα και Προοπτικές

Η Παγκόσμια Έκθεση για την Ευτυχία του 2024 ανέδειξε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, οι νέοι κάτω των 30 ετών βιώνουν μια δραματική μείωση της ευτυχίας μετά την πανδημία. Η πτώση αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η χώρα έπεσε εκτός των 20 πιο ευτυχισμένων εθνών για πρώτη φορά από το 2012.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την πλήρη κατανόηση των αιτιών της μείωσης της ευτυχίας των νέων, προκειμένου να σχεδιαστούν στοχευμένες πολιτικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Ωστόσο, ο Blanchflower εκφράζει επιφυλάξεις για το κατά πόσο μπορεί να αναστραφεί αυτή η τάση, καθώς «η μείωση της ευημερίας των νέων φαίνεται να συνεχίζεται και να εξαπλώνεται παγκοσμίως».

Έρευνα, επιμέλεια, παρουσίαση: Άννα Πατεδάκη