Τα Ιταλικά στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

-Καλημέρα, είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη που κάνουμε αυτή τη συζήτηση σήμερα μαζί.

-Η Ιταλική έχει μια δυναμική που γνωρίζετε ότι είναι εξαιρετική.

Ένας σοφός είπε κάποτε ότι τα Ισπανικά είναι η γλώσσα των ανθρώπων, καθώς μιλούνται από πληθώρα λαών αλλά τα Ιταλικά είναι η γλώσσα των αγγέλων και όντως έτσι είναι.

Θεωρείται μία από τις πιο μουσικές γλώσσες του κόσμου, έχει μια δυναμική η οποία φέρει μία ιστορία, μια λογοτεχνία, έναν πολιτισμό μακραίωνο και μακραίωνες σχέσεις με το δικό μας πολιτισμό.

Επιπλέον ένας λόγος για τον οποίον θα μπορούσε να διαλέξει ένας φοιτητής την Ιταλική Γλώσσα και Ορολογία στο Πανεπιστήμιο είναι το γεγονός ότι δυστυχώς η γλώσσα δεν προσφέρεται ούτε στην πρωτοβάθμια, ούτε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση , οπότε για να μάθει κανείς ιταλικά στην Ελλάδα, πρέπει να πληρώσει σε ιδιώτη.

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης δίνει αυτή τη δυνατότητα στους φοιτητές.

-Αναμφισβήτητα. Μια παλιότερη δουλειά που είχα κάνει με κάποιους αγαπητούς συναδέρφους, προϊόν της οποίας ήταν ένα βιβλίο με τίτλο: “Συνάντηση δύο Πολιτισμών: Μια συλλογή μελετημάτων ιταλικού και κρητικού θεματολογίου”, φτιάξαμε στο πλαίσιο αυτό το πρώτο λεξικό αμιγώς

κρητικών λέξεων που προέρχονται από την ιταλική γλώσσα και τις διαλέκτους της και έτσι μαζέψαμε, συλλέξαμε και καταγράψαμε 4078 λέξεις,

οι οποίες χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα μόνο στην Κρήτη, όχι στην υπόλοιπη Ελλάδα.

-… Πόρτα, σκάλα κτλ αλλά αυτές τις λέξεις δεν τις συμπεριλάβαμε…

Σε μία άλλη δουλειά που κάναμε με τη συνάδερφο την Κατερίνα Ζωγραφιστού και παρουσιάσαμε στο 13ο Κρητολογικό Συνέδριο, εντοπίσαμε 380 κρητικές λέξεις οι οποίες υπάρχουν στο ιδίωμα της Βενετίας ακόμα και σήμερα.

Δηλαδή υπήρξε μια αλληλεπίδραση τόσο έντονη σε όλα τα επίπεδα, όχι μόνο στο πολιτιστικό επίπεδο αλλά και στο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, πάρα πολλούς γάμους, μικτούς γάμους…

-Ναι, φυσικά.

Οπότε αξίζει τον κόπο να συνεχίζουμε ακόμα και σήμερα να μελετούμε όλη αυτή τη διάδραση γιατί έτσι βγάζουμε στην επιφάνεια το παλίμψηστο του πολιτισμού που ενώνει την Κρήτη και την Ελλάδα με την Ιταλία και ειδικά με το Βένετο.

-Η κρητική λογοτεχνία και η Αναγέννηση της κρητικής λογοτεχνίας ήταν ένας φάρος την εποχή εκείνη, όταν όλη η υπόλοιπη Ελλάδα βρισκόταν κάτω από οθωμανικό ζυγό.
Εδώ είχαμε το θεσμό των Ακαδημιών, όπου ο,τιδήποτε γραφόταν την Ευρώπη και δη στην Ιταλία που τότε άνθιζε, ερχόταν και μέσω των Ακαδημιών γινόταν γνωστό …

Ήταν έθιμο της εποχής να πατάνε πάνω όσοι δημιουργούσαν, εθιμικά, να πατάνε πάνω σε προγενέστερα έργα. Ήταν μια τιμή που γινόταν σε ο,τιδήποτε είχε γραφτεί πριν από αυτούς.

Έτσι και ο Βιτσέντζος Κορνάρος και ο Χορτάτζης ξέρουμε ότι έχουν πατήσει πάνω σε πρωτότυπα από την Ιταλία.

-Σωστά το λες γιατί είναι το πρωτότυπο του έργο, πάνω στο οποίο βασίστηκε ο Βιτσέντζος Κορνάρος, κάποιοι βέβαια το αμφισβητούν αυτό, πάντως ο συγγραφέας της “Θυσίας του Αβραάμ” έχει ως πρότυπο το “Ισαάκ” του Λουίτζι Γκρότο.

Ο Γκρότο, ένας εξαιρετικά διάσημος την εποχή του συγγραφέας, Βενετός από την Άντρια, τυφλός μάλιστα, έχασε το φως του μερικές μέρες μετά τη γέννηση του, λόγω μιας ασθένειας.

Παρόλα αυτά ήταν δημιουργικότατος από πολλή μικρή ηλικία άρχισε συγγραφικό έργο, μάλιστα έγραψε και θεατρικά στο οποία έπαιξε και ο ίδιος

στο “Ισαάκ”, έπαιξε τον ομώνυμο ρόλο.

Εμείς λοιπόν αναζητώντας πάντα να κάνουμε πράγματα πρωτότυπα στο πλαίσιο του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο οποίο είχα τη χαρά και την τιμή να έχω και εσάς φοιτητή μου, γνωρίζετε πολύ καλά ότι μας αρέσει να αλληλεπιδρούμε, να βγάζουμε στην επιφάνεια το καλύτερο που έχει ένας φοιτητής να δώσει και έτσι μας αρέσει να κάνουμε “πρότζεκτ” καινοτόμα, να μη μένουμε στον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας και εκμάθησης αλλά να βάζουμε τα χέρια μέσα στην γλώσσα.

Έτσι λοιπόν το 2022 ασχοληθήκαμε με τον “Ισαάκ” του Λουίτζι Γκρότο αλλά σε επίπεδο μεταγραφής και μεταγλωττισμού του έργου του καθώς ανακαλύψαμε ότι μετά το θάνατο του, ο οποίος πέθανε και σε νεαρή ηλικία, στα 45 του, ενώ ήταν γνωστός εν ζωή, μετά το θάνατο του ξεχάστηκε.

Όσο ήταν εν ζωή επηρέασε πολλούς μεταξύ αυτών και τον δικό μας, Βιτσένζο Κορνάρο αλλά και ξένους όπως ο Σαίξπηρ, πολλές παραστάσεις με τα έργα του, πολλές εκδοτικές προσπάθειες σε όλη την Ευρώπη αλλά με το θάνατο του αποξεχάστηκε.

Έτσι η τελευταία έκδοση στην οποία είχαμε πρόσβαση με τους φοιτητές μου ήταν του 1558 στην οποία βασιστήκαμε, δεν υπήρχε μια σύγχρονη έκδοση, έτσι πήραμε το κείμενο της εποχής εκείνης του 16ου αιώνα και το φέραμε σε σύγχρονα ιταλικά, σχολιάσαμε το λεξιλόγιο που δεν χρησιμοποιείται πλέον, ειδικές λέξεις ορολογίας κτλ και έτσι κερδίσαμε το βραβείο “Έννιο Φλαϊάνο”, διεθνές βραβείο ιταλικών γραμμάτων.

Είμαστε χαρούμενοι για αυτό.

Αφού λοιπόν τελειώσαμε την πρώτη φάση αυτής της διεργασίας, τα παιδιά με παρότρυναν να προσπαθήσουμε να το μεταφράσουμε, έτσι ώστε να δώσουμε και το πρωτότυπο έργο της “Θυσίας του Αβραάμ” και να γίνουν με αυτό τον τρόπο αντιπαραγωγικές μελέτες, να μπορούν να γίνουν συσχετισμοί και πήραμε τη μεγάλη απόφαση παρότι ήταν έμμετρο και δύσκολο, ειδικά για φοιτητές που διδάσκονται για μερικά εξάμηνα την ιταλική γλώσσα αλλά μέσω της “συνομαδοσυνεργατικότητας” που είχαμε, καταφέραμε το ακατόρθωτο και το μεταφράσαμε…

-Εννοείται, είμαι πάντα δίπλα τους, δεν μπορείς να αναθέτεις στα παιδιά να κάνουν τις διεργασίες και μετά να τα αφήνεις μόνα τους, πρέπει να είσαι εκεί και όχι μόνο στο επιστημονικό κομμάτι αλλά και στο ψυχολογικό, σαν ενθάρρυνση, σαν επιβράβευση, να μπορούμε να συνεχίσουμε

γιατί οι δυσκολίες σε κάθε εγχείρημα και δη μεταφραστικό πάνω στην γλώσσα της Ιταλίας του 16ου αιώνα, καταλαβαίνετε ότι είναι πολύ δύσκολο.

Έτσι λοιπόν το μεταφράσαμε και μέσα στους 72 φοιτητές που έλαβαν μέρος σε αυτό το εγχείρημα -όσες και οι σελίδες του βιβλίου- είχαμε τη χαρά να έχουμε και τον Ιάκωβο τον Καραμολέγκο, πολυβραβευμένο ποιητή, ο οποίος έκανε το τρίτο του πτυχίο στο Τμήμα Αρχαιολογίας- Ιστορίας

και δέχτηκε να αναλάβει αυτό το κομμάτι και να κάνει τη μετάφραση μας έμμετρη.

Έτσι δώσαμε σάρκα και οστά σε αυτό το πολύτιμο βιβλίο με το οποίο ευελπιστούμε ότι είμαστε φέτος υποψήφιοι για τα λογοτεχνικά βραβεία μετάφρασης της Ιταλίας και γιατί όχι και της Ελλάδας

-Ναι, βέβαια υπάρχει, γιατί η γλώσσα αυτή έχει μια δυναμική και κάνουμε και διάφορα πρότζεκτ στο πλαίσιο του μαθήματος πηγαίνοντας από το παραδοσιακό πλέον “κάνε αυτή τη μετάφραση”, “κλίνε αυτό το ρήμα” κτλ, στο να μπορέσει ο κάθε φοιτητής να κάνει εργασίες με τη βοήθεια και των σύγχρονων τεχνολογιών, του ΑΙ και των αυτόματων μεταφραστών.

Θα πρέπει λοιπόν να μάθει να τα εντάσσει εποικοδομητικά στη ζωή του και να μπορεί να τα ελέγχει. Οπότε οι γνώσεις που παίρνουμε μέσα από το μάθημα είναι να μπορούμε να χρησιμοποιούμε σωστά, δημιουργικά και εποικοδομητικά  τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας για να μπορέσουμε να κερδίσουμε χρόνο και να παράγουμε αποτελεσματικά.

-Όχι βέβαια γιατί και όταν ένας φοιτητής από τα χρόνια των προπτυχιακών σπουδών μπει σε μια διαδικασία ότι αυτό το πράγμα το παρήγαγα εγώ, μαθαίνει πώς να κάνει εργασίες, μαθαίνει πώς να χρησιμοποιεί τον ακαδημαϊκό λόγο, μαθαίνει πώς να κάνει βιβλιογραφικές παραγωγές.

Αυτά είναι σημαντικά πράγματα τα οποία θα του χρησιμεύσουν μετά σε όλη του τη ζωή, ό,τι επάγγελμα και να κάνει

-Αυτό τον καιρό έχουμε βάλει μπροστά να πραγματοποιήσουμε για πρώτη φορά σε τάξη των ιταλικών την “ανεστραμμένη τάξη”, η οποία είναι μια καινοτόμος διδακτική μέθοδος κατά την οποία ο διδάσκων δίνει τα πρώτα στοιχεία στους φοιτητές -στην περίπτωση μας θα είναι μία ταινία-

και μετά οι φοιτητές κάνουν το μάθημα, παραδίδουν, δηλαδή γίνονται αυτοί οι διδάσκοντες.

Έτσι λοιπόν μετά από συζήτηση μαζί τους επιλέξαμε να ασχοληθούμε με ένα δύσκολο θέμα, αυτό της Μαφίας, όπου είναι ένα από τα θέματα που συνήθως τα βάζουμε κάτω από το χαλάκι, γιατί είναι δύσκολο από πολλές απόψεις.

Όταν όμως το δουλέψει ο ίδιος ο φοιτητής, τα πράγματα νιώθω ότι θα είναι πολύ διαφορετικά.

Θα προβάλουμε αρχικά την ταινία: “Anime Nere” – “Μαύρες Ψυχές”, μια πολυβραβευμένη ταινία με Χρυσό Λέοντα, που παρουσιάζει πτυχές της σύγχρονης “σιτσιλιάνικης” κοινωνίας, μέσω της οποίας ταινίας και αφότου θα έχουμε συζητήσει και κάποια πράγματα πάνω σε ιστορική βάση, δηλαδή πώς φτάσαμε να έχουμε αυτό το φαινόμενο…

-Ναι, βέβαια. Όπως και τη μεγάλη οικονομική απόσταση Βορρά-Νότου και το πώς ξεκίνησε η Μαφία.

Θα χωριστούμε σε ομάδες εργασίας, θα αναθέσουμε το ιστορικό πλαίσιο να το επεξεργαστούν τα παιδιά, δηλαδή τι πρωτοήρθε η Μαφία να κάνει, ποιο ήταν το πρώτο πρόσωπο της, πώς μεταλλάχθηκε στην πορεία. Επίσης την Αμερικάνικη Μαφία γιατί είναι διαφορετική Μαφία από τη Σικελική.

Να σκεφτεί κανείς ότι όταν δεν ασχολούμαστε με τα πράγματα, αυτά βγαίνουν στην επιφάνεια, όπως θέλει ο καθένας να τα ερμηνεύσει.

Αν σκεφτούμε ότι η Μαφία στην Ιταλία έχει το κομμάτι της Σικελίας, η “Καμόρα” έχει την περιοχή της Νάπολης, στην Καλαβρία πάλι ονομάζεται “Ντράνγκετα” από το ελληνικό: “Ανδραγαθία”-“Ανδραγάθημα”, γιατί όταν ξεκίνησε την δραστηριότητα της ήταν κάτι σαν αυτό που βλέπουμε στις ταινίες του “Ρομπέν των Δασών”, που έκλεβαν από τους πλούσιους για να τα δίνουν στους φτωχούς.

Έτσι λοιπόν ξεκίνησε και η Μαφία: Λήστευαν τα καραβάνια, τους πλούσιους περαστικούς και έδιναν στον κόσμο και για αυτό θεωρούνταν ανδραγάθημα.

Αυτά τα πράγματα λοιπόν πρέπει να βγουν στην επιφάνεια και να δούμε τι ήταν αυτό που άλλαξε στην πορεία και φτάσαμε στην εγκληματική οργάνωση που έχουμε σήμερα.

Όλο αυτό λοιπόν θα είναι μία έρευνα που θα διεξάγουν τα παιδιά μέσα από έγκυρη βιβλιογραφία για να βγουν στην επιφάνεια όλα αυτά τα πράγματα και μετά θα μας το παρουσιάσουν σε μία τύπου ημερίδα που θα διοργανώσουμε στο τέλος του εξαμήνου.

Να δούμε τι στοιχεία συλλέξαμε, τι βρήκαμε …

-Δύσκολο αλλά για τα δύσκολα είμαστε εμείς. Κάθε τι το δύσκολο μας βγάζει στην επιφάνεια δυνάμεις που ούτε εμείς οι ίδιοι ξέραμε και δεξιότητες που ούτε εμείς οι ίδιοι ξέραμε ότι διαθέτουμε.

Εξάλλου τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες είναι τόσο παραγωγικά, τόσο ευφάνταστα, τόσο δημιουργικά… απλά δώσε τους κάτι το οποίο θα λειτουργήσει ως κίνητρο για κάτι που δεν είναι τετριμμένο. Δώσε τους κάτι που θα τα βοηθήσει να ξεχωρίσουν και εύχομαι να συνεχίσουμε να το κάνουμε πράξη αυτό στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

– Εννοείται ότι θα σας καλέσουμε ,θα είναι χαρά μας να είστε εκεί και σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που μας στηρίζετε .