Ο καθηγητής Οικονομικών, Τζόζεφ Πέλζμαν, είχε παρουσιάσει από τον περασμένο Ιούλιο το «αντισυμβατικό» σχέδιό του στο επιτελείο τού Ντόναλτ Τραμπ – Το μοντέλο που χρησιμοποίησε, οι βασικές προβλέψεις και η ασάφεια για την τύχη του παλαιστινιακού πληθυσμού στη Γάζα.
Πριν από μερικά χρόνια θα ακουγόταν σαν μία από τις πιο παλαβές ιδέες για τη Γάζα: απομάκρυνση του παλαιστινιακού πληθυσμού, ισοπέδωση και ανοικοδόμηση της περιοχής εκ θεμελίων, δημιουργία ενός τουριστικού θερέτρου που θα διοικείται από κοινοπραξία επενδυτών.
Το σχέδιο που παρουσίασε ο Ντόναλντ Τραμπ αιφνιδιάζοντας αντιπάλους και συμμάχους δεν είναι μια δική του «έξυπνη» ιδέα.
Πρόκειται για ένα επενδυτικό σχέδιο που επεξεργάστηκε και κατέθεσε πέρυσι στο επιτελείο τού τότε υποψήφιου προέδρου ο Τζόζεφ Πέλζμαν, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσιγκτον, ο οποίος θεωρεί «αποτυχημένη και ξεπερασμένη» τη λύση των δύο κρατών στο Παλαιστινιακό.
Το σχέδιο του ισραηλινού καθηγητή, που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο με τίτλο «An Economic Plan for Rebuilding Gaza: A BOT (Built – Operate – Transfer) Approach» – δηλαδή «Ενα οικονομικό σχέδιο για την ανοικοδόμηση της Γάζας: μια προσέγγιση (Κατασκευή – Λειτουργία – Μεταβίβαση)» –, πέρασε σχεδόν απαρατήρητο μέσα στον ορυμαγδό της προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ.
Ο Πέλζμαν μίλησε για αυτό στις 25 Αυγούστου στο δημοφιλές podcast «America, Baby» του ισραηλινού ιστορικού και μελετητή των αμερικανο-ισραηλινών σχέσεων Κόμπι Μπάρντα. Το κείμενο αναρτήθηκε τελικά τον Οκτώβριο στον ιστότοπο της δεξαμενής σκέψης Center of Excellence for the Economic Study of the Middle East and North Africa (CEESMENA).
Πολιτικό εργαλείο
Στην έκθεση των 50 σελίδων παρουσιάζεται ένα πλαίσιο ανάπτυξης της Λωρίδας της Γάζας με το μοντέλο ΒΟΤ, που έχει εφαρμοστεί στην Κίνα και σε αναπτυσσόμενες χώρες για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων με τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
«Η ανοικοδόμηση της Γάζας μετά τον τελευταίο πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς δημιουργεί μια ευκαιρία για την προσέγγιση του ζητήματος από καθαρά οικονομική σκοπιά» σημειώνει εξαρχής ο καθηγητής, αν και το σχέδιο αποτελεί ουσιαστικά πολιτικό εργαλείο για το ξερίζωμα ενός λαού και τη μεταμόρφωση της πατρίδας του με συνταγές στις οποίες δεν θα έχει λόγο.
Ο ίδιος αναφέρει ότι πρόκειται για μια «αντισυμβατική» λύση στη χρεοκοπία της Γάζας μετά το «αποτυχημένο πείραμα» της αποχώρησης του Ισραήλ το 2005 και την επικράτηση της Χαμάς που επιτέθηκε στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023, καθώς η καταστροφή είναι σχεδόν ολοσχερής, η περιοχή δεν είναι πλέον κατοικήσιμη και ουδείς πρόκειται να επενδύσει εκεί υπό τις παρούσες συνθήκες.
Το σχέδιο προβλέπει ότι οι χώρες που θα επενδύσουν στην ανοικοδόμηση θα είναι μέτοχοι μιας κοινοπραξίας που θα ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας με leasing τουλάχιστον 50 ετών, το οποίο θα μπορούσαν να εκχωρήσουν μόνο το Ισραήλ και η Παλαιστινιακή Αρχή βάσει των ζωνών που προέβλεπε η Συμφωνία του Οσλο.
Οι μέτοχοι θα ορίσουν την τοπική διοίκηση και θα ελέγχουν όλες τις συναλλαγές. Το ζήτημα της κυριαρχίας στην πλήρως αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή θα αντιμετωπιστεί από τους μετόχους με τη λήξη του leasing, όταν θα έχει εδραιωθεί ένα σύστημα διοίκησης και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα «αποριζοσπαστικοποίησης».
Προβλέπεται ανάπτυξη της οικονομίας σε τρεις άξονες (τουρισμός, γεωργία, προηγμένη τεχνολογία) και μετατροπή της Γάζας σε έναν «πράσινο» παράδεισο με ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, θερμοκήπια, γραμμές τραμ και ελάχιστα αυτοκίνητα. Πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες θα ανεγερθούν κατά μήκος του παραλιακού μετώπου στη Μεσόγειο ενώ μεγάλα συγκροτήματα κατοικιών (ουρανοξύστες 30 ορόφων) θα κατασκευαστούν στο ανατολικό τμήμα της Λωρίδας.
Η καινούργια Γάζα θα έχει δικό της λιμάνι καθώς και αεροδρόμιο. Το συνολικό κόστος υπολογίζεται μεταξύ ενός και δύο τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ θα χρειαστούν 5-10 χρόνια για την ολοκλήρωσή του.
«Αυτοί ενδιαφέρθηκαν»
«Εστειλα το σχέδιο στους ανθρώπους του Τραμπ γιατί εκείνοι έδειξαν ενδιαφέρον, όχι οι άνθρωποι του Μπάιντεν» εξήγησε ο Πέλζμαν. «Μου ζητήθηκε να σκεφτώ αντισυμβατικά για το τι θα μπορούσε να γίνει μετά τον πόλεμο». Αυτή την «αντισυμβατική» προσέγγιση βρήκε ενδιαφέρουσα ο Tζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του Τραμπ, επιχειρηματίας ακινήτων και εξ απορρήτων σύμβουλός του.
Στο κείμενο του Ιουλίου, ο καθηγητής Πέλζμαν δεν αναφερόταν ξεκάθαρα στην τύχη του παλαιστινιακού πληθυσμού. Το έκανε όμως μετά από έναν μήνα στο podcast και αφού είχε παρουσιάσει το σχέδιο στο επιτελείο του Τραμπ.
Ψηφιακή αναπαράσταση του σχεδίου ανοικοδόμησης της Γάζας σε στυλ… Ντουμπάι, την οποία ανέβασε στο X ο ιστορικός Κόμπι Μπάρντα, φίλος του εμπνευστή του σχεδίου, καθηγητή Οικονομικών Τζόζεφ Πέλζμαν.
«Θα πρέπει να καταστρέψεις τα πάντα στη Γάζα, να αρχίσεις από το μηδέν, να την αδειάσεις εντελώς. Να την ανασκάψεις, να ανακυκλώσεις το τσιμέντο και να μετακινήσεις τον πληθυσμό. Στα σημεία ελέγχου θα πρέπει να πάρεις βιομετρικά στοιχεία από όλους – όπως κάνουν στην Κίνα – για να μπορείς να ξεχωρίσεις τους πολίτες από τους τρομοκράτες, γιατί ουδείς πρόκειται να βάλει δεκάρα στην ανοικοδόμηση όσο θα υπάρχουν τούνελ, όσο θα υπάρχει Χαμάς (…) Το μεγάλο ζήτημα είναι αν οι ΗΠΑ θα πιέσουν χώρες όπως η Αίγυπτος, που είναι καταχρεωμένη, να δεχτεί τους Παλαιστίνιους και από εκεί ας πάνε όπου θέλουν. Ο Τραμπ θα μπορούσε να το κάνει» είπε ο Πέλζμαν, χωρίς να επεκταθεί στον τρόπο εκκένωσης της Γάζας, ούτε στο πώς θα εγκατασταθούν εκεί «εργαζόμενοι από τη Μέση Ανατολή».
Σήμερα ο πρόεδρος Τραμπ αξιώνει από τους Παλαιστινίους να εγκαταλείψουν τη Γάζα και από τους ηγέτες της Αιγύπτου και της Ιορδανίας να τους δεχτούν. Οι απειλές και η ασάφεια του Τραμπ, αν ιδωθούν μέσα από το πρίσμα του σχεδίου Πέλζμαν, αποκτούν νόημα παρά τη στρεβλότητά τους.
Κατά την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο την περασμένη Τρίτη, ο ιορδανός μονάρχης Αμπντάλα δήλωσε πως θα πάρει μόνο 2.000 τραυματισμένα παιδιά από τη Γάζα σε μια καθαρά ανθρωπιστική επιχείρηση. Ισως ήταν η αρχή ενός παζαριού που περιλαμβάνει σενάρια εκτοπισμού Παλαιστινίων σε αραβικές χώρες αλλά και σε πιο μακρινούς τόπους, από την Αλβανία μέχρι τη Σομαλιλάνδη, στο Κέρας της Αφρικής.
Σαν… οικόπεδο
Ο Πέλζμαν δεν είναι ένας τυχαίος οικονομολόγος. Γεννημένος στο Λουτσκ της Ουκρανίας επί σοβιετικής εποχής, μετανάστευσε με την οικογένειά του στο Ισραήλ το 1957, όταν ήταν παιδί, σπούδασε και έκανε ακαδημαϊκή καριέρα στις ΗΠΑ ασχολούμενος αρχικά με την ΕΣΣΔ και κατόπιν με την Κίνα, με τις οικονομίες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Εχει εργαστεί για την USAID ενώ τα ακαδημαϊκά ενδιαφέροντά του εκτείνονται μέχρι τη Γεωργία και την Ουκρανία.
Ο ισραηλινός καθηγητής αντιμετωπίζει τη Γάζα σαν να μην αποτελεί μέρος του παλαιστινιακού ζητήματος, σαν να ήταν ένα μεμονωμένο οικόπεδο προς εκκένωση και εκμετάλλευση, και εφόσον υλοποιηθεί το σχέδιο, το επόμενο βήμα εθνοκάθαρσης αναμένεται ότι θα γίνει στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη.
πηγή: το βήμα
